Tarım

Orta Avrupa'nın güney kesiminde yer alan 20.273 km2 alana sahip ülkenin topraklarının büyük bölümü ormanlarla kaplıdır (%58,2) ve dolayısıyla Avrupa'nın en ormanlık ülkeleri arasındadır. Tarımsal alanların büyüklüğü 602 bin hektar, ormanlık alan ise 1,2 milyon hektardır. Ülke topraklarının büyük kısmını kaplayan ormanların %79'u özel mülkiyete, %21'i ise devlete aittir. 2021'de tarım sektörünün, GSYİH içindeki payı avcılık, ormancılık ve balıkçılıkla birlikte toplam %1,9 (2020'de %2,2) olarak gerçekleşmiştir. Sektör, toplam istihdamın % 6,7'unu oluştururken, son birkaç yılda olduğu gibi, istihdamın payı tarımda giderek azalmaya devam etmektedir.

Hayvancılık, tarımsal üretim içerisinde %80 oran ile ile en önemli tarımsal faaliyet olmaya devam etmektedir. Tarımsal üretim açısından 2021 yılı bir önceki yıla göre olumsuz geçmiş olup tarımsal üretim hacmi %12, mahsul hacmi %20 azalmış; hayvancılık üretimi ise önceki yıl seviyesinde kalmıştır. 2021 yılında tarım ürünleri üretici fiyatları 2020 yılına kıyasla %9,1 oranında artmıştır. Fiyat seviyeleri hem hayvansal ürünlerde hem de bitkisel ürünlerde artmıştır. Bitkisel ürünlerin fiyatları 2021 yılında bir önceki yıla göre %15,1 artarak rekor seviyeye ulaşmıştır. Hayvancılıkta ortalama toplam üretici fiyatları %5,2 artmıştır. 2021'de tarımsal girdi fiyatları ise toplamda %9,8 artmıştır. Slovenya'da, kişi başına düşen 0,08 hektar ekilebilir arazi AB ortalaması olan 0,20 hektarın yarısından daha azdır. Bu alanın 2000 ile 2019 yılları arasında önemli ölçüde değişmemesi Slovenya'nın üretim potansiyelini koruduğunu göstermektedir. Tarımsal gıda ürünlerindeki toplam ticarete bakıldığında, 2021'de ihracat %19 ithalat %12 artmıştır. İhracatın ithalatı karşılama oranı %65'e yükselirken (2020'de: %61,5) ticaret açığı 995 milyon avro olmuştur.

Slovenya'da tüketilen gıdanın %70'den fazlası ithal edilmekte olup Slovenya net gıda ithalatçısıdır. 2004 yılından önce ülkede tüketilen gıdanın %40'ı ithal edilirken, Slovenya AB'ye katıldıktan sonra, gıda ithalatı ve ihracatı önemli ölçüde artmıştır. 2021 yılında tarım-gıda ticaretinin bölgesel yapısında önemli bir değişiklik olmamıştır. Tarım-gıda ticaretinin önemli bir kısmı (ihracatın %77'si ve ithalatın %83'ü) AB üyesi ülkelerle yapılmıştır.

İhracat ağırlıklı olarak işlenmemiş tarım ürünlerinde artarken, ithalat işlenmiş ürünlerde artmıştır. İthal gıdanın yarısından fazlası komşu ülkelerden (Avusturya, Hırvatistan, İtalya ve Macaristan) özellikle tahıllar, meyve, sebze ve şeker gruplarında ithal edilmektedir. Tarım ve gıda stratejisinin amacı gıdada ülkenin kendi yeterliliğinin artırılması olarak ifade edilmektedir. Uzun vadede bal ve domuz eti hariç çoğu hayvansal ürün (süt, yumurta, sığır eti ve kümes hayvanları) ve tahıllar için kendi kendine yeterlilik oranının daha yüksek ve daha istikrarlı olduğu görülmektedir. Ancak çoğu mahsul için (patates, sebze ve meyve) kendi kendine yeterlilik oranı daha düşüktür ve yıllar içinde dalgalanmaktadır. 2023 Tarım işletmelerinin sayısında azalma eğilimi devam ederken (69.900 adet) tarım arazileri içinde ekilen toprakların oranı %36'dır.

Slovenya'da genç çiftçi oranı %4,6 ile AB ortalamasından daha düşüktür. Slovenya’nın tarım sektörü, tarımsal üretimle uğraşanların yaş ortalamasının giderek artması küçük çiftlik yapısı, çiftçilerin düşük pazarlık gücü ve orta düzeyde faktör verimliliği düşük gelir anlamına gelmekte ve Slovenya, tarımda en düşük faktör gelirine sahip ülke grubuna girmektedir. Bu sorunlarla başa çıkmak için AB Kırsal Gelişim fonundan tarım ve ormancılıkla ilgili ekosistemlerin restore edilmesi, korunması ve geliştirilmesi, tarım sektörünün rekabet gücü ve sürdürülebilir olması ve ormancılık ve kırsal alanlarda iş yaratma ve yerel kalkınma alanlarında destek sağlanmaktadır. Ayrıca sektörde yaşlıların çalışmasının sektörün gelişmesi ve yeniliklere adapte olması açısından sorun yaratacağı düşüncesiyle gençleri tarımsal üretim yapmaya teşvik etmek için Hükümet, ekolojik tarımı ve eko turizmi çeşitli destek araçları ve sübvansiyonlar yoluyla desteklemekte ve kırsal alanları canlandırmaya çalışmaktadır.

Organik tarım çiftliklerinin sayısı yavaş da olsa düzenli artmaktadır. Organik tarım yapılan tarım alanları da artmakta olup 2021'de bu seviye yaklaşık 52 bin hektarla ekilebilir alanların %10,8'ini oluşturmaktadır. Son yıllarda ayrıca tarımın çevre üzerindeki olumsuz etkilerinin azaldığı göze çarpmaktadır. Böcek ilacı ve mineral gübrelerin kullanımı sınırlandırılmıştır. Covid-19 salgının tarımdaki etkilerini azaltmak için şarap üretimi, sığır eti koyun ve keçi yetiştiriciliği ve çiftçilikte tamamlayıcı faaliyetlerde finansal destekler verilmiştir. 2020'de tarıma verilen toplam bütçe desteği 391,1 milyon avroya ulaşmış olup, AB bütçesinden eş finansmanın payı %68 olmuştur.